هو

راه های تحصیل ایمان سالک

 (بدان ای سالک راه خدا!) مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب «اسرارالصلوه» در بحث خوف به سه نوع یا سه مرتبه ایمان اشاره می‌کنند.

یک مرتبه از ایمان «تقلیدی سماعی» است. دوم «تحقیقی برهانی» و سوم «شهودی عیانی» است. دیگران از جمله «محقق سبزواری» در «منظومه» به این سه مرتبه اشاره کرده‌اند.

1- درخصوص ایمان «تقلیدی سماعی» اکثر عوام مردم که با مسائل تحقیقی و برهانی بیگانه‌اند، طریق تحصیل ایمانشان «تقلیدی سماعی» است. در موارد بسیاری، این ایمان در دل جایگزین و منشأ آثار و برکات خیر می‌شود.

2- طریق «تحقیقی برهانی» که مخصوص علماست. مرحوم سبزواری در منظومه می‌فرمایند: روایت: تفکر ساعه خیر من عباده سبعین سنه» (تفسیر خلاصه‌المنهج، ج3، ص85) به این دسته از علما و اولیا اختصاص دارد... کسانی که از طریق برهان وارد می‌شوند لزوماً اهل ایمان نخواهند شد. چه‌بسا در استدلال استوار باشند اما اعتقاد به قلبشان رسوخ نکرده باشد، از این‌رو آن ایمان تقلیدی سماعی عوام‌الناس از این اعتقاد برهانی که اثری بر قلب نگذارده است افضل است. روایتی در موضوع بهشت است که فرموده‌اند: «هفتاد غیر عالم وارد بهشت می‌شوند، آنگاه یک عالم قادر به دخول در بهشت خواهد بود.»

3- مؤمنان «شهودی عیانی» ایمانشان نه تقلیدی است و نه تحقیقی بلکه دیداری و شهودی است... وضع خواص اولیا چنین است یعنی معرفتشان به حقایق این‌گونه است.

در مقایسه میان این سه نوع ایمان، نوع سوم، اشرف و افضل است. مؤمن اهل شهود می‌گوید: «دیدمش و عاشق شدم.»(1)

_____________________

1- کیش پارسایان، آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی، ص28